Θηλασμός και Άδεια Μητρότητας: Επιτακτική ανάγκη τροποποίησης του περί Προστασίας της Μητρότητας Νόμου

Η σημερινή πραγματικότητα και τι επιβάλλεται να γίνει

Τα ωφελήματα του μητρικού θηλασμού αδιαμφισβήτητα υπερτερούν οποιασδήποτε άλλης μεθόδου σίτισης ενός βρέφους. Συγκεκριμένα, τα τελευταία είκοσι χρόνια, επιστήμονες έχουν επιβεβαιώσει ότι το ανθρώπινο γάλα είναι η μόνη τροφή που χρειάζεται ένα μωρό για να μεγαλώσει και να αναπτυχθεί σωστά.

Όπως έχουν καταδείξει διάφορες ιατρικές έρευνες ένα τελειόμηνο, υγιές μωρό δε χρειάζεται να πάρει καμιά άλλη τροφή μέχρι το μέσον του πρώτου χρόνου της ζωής του.

Ενδεικτικά, έχει αποδειχθεί ότι τα πλεονεκτήματα του μητρικού θηλασμού δεν περιορίζονται μόνο στη σωματική υγεία του βρέφους, αλλά και στη ψυχική του υγεία. Ο μητρικός θηλασμός προστατεύει το βρέφος από λοιμώξεις και χρόνιες ασθένειες, όπως παχυσαρκία, σακχαρώδη διαβήτη, καρδιαγγειακή νόσο, καρκίνο κ.α. αλλά και από αλλεργίες. Επίσης ο αποκλειστικός θηλασμός κατά τους πρώτους έξι μήνες ζωής του βρέφους περιορίζει τις πιθανότητες του συνδρόμου αιφνίδιου θανάτου αλλά και το θάνατο σε βρέφη που προκαλείται από συνήθεις παιδικές ασθένειες όπως η διάρροια και η πνευμονία.

Πέραν των πιο πάνω ωφελημάτων στην υγεία του βρέφους, έχει αποδειχθεί ότι από την εμπειρία αυτή απολαμβάνουν συναισθηματικά οφέλη τόσο η μητέρα όσο και το βρέφος. Ο θηλασμός διεγείρει την έκκριση της ορμόνης της αγάπης στη μητέρα και στο μωρό. Τα συναισθήματα που βιώνει το βρέφος κατά το θηλασμό χτίζουν γερούς δεσμούς ανάμεσα στη μητέρα και στο παιδί. Συγκεκριμένα, η υιοθέτηση και η συνέχιση του μητρικού θηλασμού ενδυναμώνει τη συνεχή σύνδεση μεταξύ της μητέρας και του βρέφους, διασφαλίζοντας έτσι τη βέλτιστη ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού και τη διαμόρφωση μιας υγιούς προσωπικότητας.

Τις πιο πάνω θέσεις στηρίζει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, αλλά και πολλές άλλες επιστημονικές οργανώσεις και επιτροπές, όπως η Αμερικάνικη Εταιρεία Παιδιατρικής οι οποίοι συνιστούν αποκλειστικό θηλασμό για τους πρώτους έξι μήνες ζωής και συνέχιση για τουλάχιστον 2 χρόνια ή για όσο θέλουν η μητέρα και το παιδί.

Στην Κύπρο, δυστυχώς η σύγχρονη τάση είναι να μην θηλάζουν οι μητέρες τα βρέφη τους αλλά να δίνουν τυποποιημένο, αγελαδινό γάλα. Η τάση αυτή προκλήθηκε από την ελλιπή ενημέρωση των νέων μητέρων για τα ωφελήματα του θηλασμού και την ανύπαρκτη πολιτική προώθησης του αλλά και από την ραγδαία ανάπτυξη των διάφορων βιομηχανιών βρεφικού γάλακτος και την προώθηση τους στο νησί. Το αποτέλεσμα των πιο πάνω ήταν να μην θηλάζει καθόλου ή να θηλάζει ελάχιστα ποσοστό πέραν του 50% των νέων μητέρων.

Τα τελευταία εντούτοις χρόνια παρατηρείται η λεγόμενη «επιστροφή στον μητρικό θηλασμό» η οποία είχε ως έναρξη της την κινητοποίηση πολιτών και επαγγελματιών υγείας με στόχο την ενημέρωση των γυναικών κατά την εγκυμοσύνη αλλά και την στήριξη τους κατά τη διάρκεια βίωσης της εμπειρίας του θηλασμού. Παρά το γεγονός ότι η κινητοποίηση αυτή των μητέρων που θήλασαν μαζί με τη στήριξη και γνώσεις των επαγγελματιών υγείας του χώρου αυτού παροτρύνει τις νέες μητέρες στο να προτιμήσουν το θηλασμό, δεν επαρκεί στο να επιτευχθεί ο στόχος της προώθησης του αποκλειστικού θηλασμού για 6 μήνες και τη συνέχιση του για 2-3 χρόνια. Προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος αυτός, χρειάζεται η άμεση επέμβαση και στήριξη της πολιτείας.

Στην Κύπρο, είναι σε ισχύ ο περί της Προστασίας της Μητρότητας Νόμος του 1997 ο οποίος προβλέπει ότι μια νέα μητέρα δικαιούται σε Άδεια Μητρότητας συνολικής διάρκειας 16 εβδομάδων, ενώ 2 από τις εβδομάδες αυτές θα πρέπει να τις λάβει υποχρεωτικά κατά τις 2 τελευταίες εβδομάδες της εγκυμοσύνης. Με άλλα λόγια, μία γυναίκα στην Κύπρο δικαιούται σε άδεια μητρότητας, μετά τον τοκετό, διαρκείας περίπου 3 ½ μηνών. Περαιτέρω, προνοείται η δυνατότητα της μητέρας να απουσιάζει από την εργασία της για μία ώρα κάθε μέρα μέχρι το βρέφος να κλείσει τους 9 μήνες ζωής.

Παράλληλα, έχει συσταθεί στην Κύπρο η Εθνική Επιτροπή του Υπουργείου Υγείας για την «Προστασία, Προαγωγή και Υποστήριξη του Μητρικού Θηλασμού» η οποία υποστηρίζει τη σύσταση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και της UNICEF για αποκλειστικό Μητρικό Θηλασμό κατά τους πρώτους έξι μήνες ζωής του βρέφους και τη συνέχισή του, παράλληλα με την εισαγωγή στερεών τροφών, μέχρι το δεύτερο έτος ζωής και για όσο ακόμα επιθυμούν μητέρα και παιδί.

Το ερώτημα που γεννάται με βάση τα πιο πάνω είναι: Πως θα μπορέσει μια νέα μητέρα να συνεχίσει τον αποκλειστικό θηλασμό μέχρι και έξι μήνες, τον οποίο η πολιτεία επίσημα προωθεί, εάν εν τω μεταξύ θα πρέπει να επιστρέψει κανονικά στην εργασία της;

Είναι έκδηλο από τα πιο πάνω, ότι είναι επιτακτική η ανάγκη τροποποίησης της νομοθεσίας, με την παράταση του χρόνου της άδειας μητρότητας τουλάχιστον, ούτως ώστε να συμπληρώνεται το διάστημα των 6 μηνών κατά τη διάρκεια των οποίων συνιστάται ο αποκλειστικός θηλασμός. Η υποχρέωση της πολιτείας όμως δεν ολοκληρώνεται εδώ. Προκειμένου να δημιουργηθεί η νοοτροπία ότι ο θηλασμός είναι η φυσική πράξη που πρέπει να κάνει κάθε μητέρα μετά τον τοκετό, θα πρέπει να ενισχυθεί η προώθηση του με την ενημέρωση των κοριτσιών από μικρή ηλικία και στη συνέχεια των εγκύων γυναικών.

Περαιτέρω, θα πρέπει να αναγνωριστεί ο σπουδαίος ρόλος των μαιών που εργάζονται τόσο στα δημόσια αλλά και στα ιδιωτικά μαιευτήρια, αφού από εκεί αρχίζουν όλα. Θα πρέπει να ενδυναμώνεται η ψυχολογία της νέας μητέρας και όχι να της προκαλούνται ανασφάλειες για την ποιότητα ή ποσότητα του γάλακτος της. Επιπλέον, θα πρέπει να δημιουργηθούν οι υποδομές για τη συνέχιση του θηλασμού και μετά την επιστροφή της μητέρας στην εργασία της. Η μία ώρα απουσίας από την εργασία που παρέχεται στη μητέρα είναι βεβαίως ενισχυτική προς αυτή την κατεύθυνση. Είναι όμως αρκετό αυτό; Το ιδανικό θα ήταν να παρέχεται στη νέα μητέρα η δυνατότητα να αποθηκεύει το γάλα της εν ώρα εργασίας σε ένα χώρο όπου θα της παρέχεται τέτοια δυνατότητα. Ως εκ τούτου, η πολιτεία θα πρέπει να καλλιεργήσει τη νοοτροπία αυτή και στους εργοδότες.

Στην Κύπρο είναι πολλά που πρέπει να γίνουν προκειμένου να εδραιωθεί η νοοτροπία ότι κάθε μητέρα μπορεί και πρέπει να θηλάζει. Πιο πάνω αναφερθήκαμε στα οφέλη της μητέρας και του βρέφους, όμως τα οφέλη του θηλασμού επεκτείνονται σε ολόκληρη την κοινωνία. Όταν ο θηλασμός αποτελεί τον κανόνα, γίνεται μεγάλη εξοικονόμηση χρημάτων για τα συστήματα υγείας (αφού τα παιδιά δεν αρρωσταίνουν πολύ), και τους εργοδότες (αφού οι μητέρες δεν απουσιάζουν συχνά από την εργασία τους), προκαλείται αυξημένη οικονομική δραστηριότητα και επομένως και μακροπρόθεσμη ανάπτυξη που απορρέει από την μείωση της φτώχειας.