Εφαρμογή του Νόμου περί Φορολογικής Συμμόρφωσης Ξένων Λογαριασμών (FATCA) στην Κύπρο

Πάταξη φοροδιαφυγής - φοροαποφυγής Προσώπων ΗΠΑ

Είναι πλέον γεγονός ότι η φοροδιαφυγή-φοροαποφυγή αποτελεί διεθνώς ένα συνεχές και αυξανόμενο πρόβλημα.

Η σημασία της διασυνοριακής ανταλλαγής πληροφοριών, σε φορολογικά θέματα και μη, έχει διεθνώς αναγνωριστεί καθώς έχει ως πρωταρχικό στόχο τη διαφάνεια και την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, την αποθάρρυνση της φορολογικής απάτης και των υπεράκτιων φορολογικών καταχρήσεων.

Ομολογουμένως, τον τελευταίο καιρό η χώρα μας έχει δεχθεί αλλεπάλληλες επιθέσεις όσον αφορά την αξιοπιστία της στον τομέα της φορολογικής διαφάνειας και της ανταλλαγής πληροφοριών. Σε μια προσπάθεια αντιμετώπισης του προβλήματος αυτού, καθώς επίσης και γενικότερα έχοντας ως στόχο την ενδυνάμωση της διεθνούς φορολογικής μας ταυτότητας, υπεγράφη στις 2 Δεκεμβρίου 2014, στη Λευκωσία, διακρατική συμφωνία («Συμφωνία») σε σχέση με το Νόμο περί Φορολογικής Συμμόρφωσης Ξένων Λογαριασμών «Foreign Account Tax Compliance Act («FATCA»)».

Τι είναι ο FATCA;

Οι ΗΠΑ, ευελπιστώντας στη βελτίωση της συμμόρφωσης των φορολογούμενων στις ΗΠΑ δημιούργησαν τον FATCA, με πρωταρχικό σκοπό την πάταξη της φοροδιαφυγής από φορολογούμενα πρόσωπα των ΗΠΑ (δηλαδή, Αμερικανοί πολίτες ή κάτοικοι ή νομικά πρόσωπα ή οντότητες που εδρεύουν στις ΗΠΑ ή νομικά πρόσωπα ή οντότητες οι οποίες ελέγχονται από ένα ή περισσότερους Αμερικανούς, όπως αυτοί αναφέρονται μέσα στο νόμο, «Πρόσωπα ΗΠΑ») που διατηρούν ξένους λογαριασμούς ή υπεράκτιες (offshore) επενδύσεις.

Συγκεκριμένα, ο FATCA αποτρέπει τα Πρόσωπα ΗΠΑ από του να δημιουργούν και να κατέχουν κρυψώνες χρημάτων στο εξωτερικό καθώς επιβάλλει νέες ετήσιες απαιτήσεις στα πρόσωπα αυτά καθώς και στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (Foreign Financial Institutions) που φιλοξενούν τους λογαριασμούς και τις επενδύσεις τους στην Κύπρο.

Η Συμφωνία είναι ήδη εν ισχύ και σύντομα πρόκειται να γίνουν οι αναγκαίες τροποποιήσεις στην Κυπριακή νομοθεσία έτσι ώστε να συνάδουν με τους κανονισμούς της Συμφωνίας.

Πως δουλεύει ο FATCA;

Μέχρι σήμερα, οι ΗΠΑ έχουν υπογράψει πάνω από 45 διακρατικές συμφωνίες αναφορικά με τον FATCA χρησιμοποιώντας τη λεγόμενη Συμφωνία «Mοντέλο 1» και Συμφωνία «Mοντέλο 2», αποτελώντας, με αυτό το τρόπο, ένα παγκόσμιο πρότυπο προσπάθειας περιορισμού της φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής στις υπεράκτιες δραστηριότητες, ευνοώντας τη διαφάνεια και την πληροφόρηση.

Το γεγονός ότι η Κύπρος επέλεξε να υπογράψει τη συμφωνία Μοντέλο 1 αποτελεί ορθή επιλογή αφου τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα δεν θα χρειάζεται να έχουν επικοινωνία και να υποβάλλουν τις σχετικές πληροφορίες απευθείας στις αρχές των ΗΠΑ. Η Συμφωνία προνοεί ότι οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί της Κύπρου, θα συμμορφώνονται με τους κανονισμούς της και θα ενημερώνουν τις εγχώριες φορολογικές αρχές, δηλαδή το Τμήμα Φορολογίας. Στη συνέχεια, το Τμήμα Φορολογίας θα παρέχει ετησίως στις αρμόδιες φορολογικές αρχές των ΗΠΑ, δηλαδή το Τμήμα Εσωτερικών Προσόδων ΗΠΑ (Inland Revenue Service «IRS»), χρηματοοικονομικές πληροφορίες σε σχέση με τους τραπεζικούς λογαριασμούς και τις οικονομικές συναλλαγές των Προσώπων ΗΠΑ στην Κύπρο.

Υποχρεώσεις Χρηματοπιστωτικών Οργανισμών και άλλων Επαγγελματιών

Συνοπτικά, οι Κυπριακοί χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί αφότου εγγραφούν στο IRS και ακολούθως στο Τμήμα Φορολογίας Κύπρου, θα πρέπει να προσδιορίσουν και να εντοπίζουν τους λογαριασμούς που αφορούν τα Πρόσωπα ΗΠΑ και να υποβάλλουν ετησίως, στο Τμήμα Φορολογίας, όλες τις πληροφορίες που απαιτούνται σύμφωνα με τους κανονισμούς της Συμφωνίας.

Υποχρέωση αναφοράς προς το Τμήμα Φορολογίας έχουν επίσης και οι επαγγελματίες στον τομέα των υπηρεσιών όπως οι δικηγόροι, λογιστές, ελεγκτές, παροχείς υπηρεσιών εταιρικής διαχείρισης και άλλων παρεμφερών υπηρεσιών με πελατολόγιο το οποίο περιλαμβάνει κυρίως ξένους πελάτες και εταιρείες των οποίων οι δικαιούχοι είναι Πρόσωπα ΗΠΑ ή κατέχουν μετοχές σε οργανισμούς και οντότητες ΗΠΑ ή περιουσιακά στοιχεία στις ΗΠΑ.

Ενημέρωση

Αναμφισβήτητα η υπογραφή της Συμφωνίας επηρεάζει όλους τους επαγγελματίες στον τομέα των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών. Με σκοπό την ενημέρωση των επηρεαζομένων επί των υποχρεώσεων που απορρέουν από την Συμφωνία, έχουν ήδη διοργανωθεί εξειδικευμένα σεμινάρια στα οποία ενεργό ρόλο είχε το Τμήμα Φορολογίας. Σε σεμινάριο που διοργανώθηκε στις αρχές Φεβρουαρίου στη Λεμεσό, η Ανώτερη Λειτουργός του Τμήματος Φορολογίας κα Λιάνα Χαραλάμπους Τάνου ανέλυσε τη θέση της Κύπρου όσον αφορα τη νέα νομοθεσία.

Η κα Χαραλάμπους τόνισε, μεταξύ άλλων, οτι αν και ο όγκος πληροφοριών που λαμβάνεται από το Τμήμα Φορολογίας είναι τεράστιος, υπάρχει διαβεβαίωση ότι οι εν λόγω πληροφορίες θα αξιολογηθούν και θα χρησιμοποιηθούν με ιδιαίτερη ευαισθησία και πληρη εμπιστευτικότητα. Το Τμήμα Φορολογίας προτίθεται σύντομα να εκδώσει κατευθυντήριες γραμμές προς το κοινό και οτιδήποτε άλλο χρήζει διευκρίνισης για σκοπούς σωστής εφαρμογής της Συμφωνίας και συμμόρφωσης με τις πρόνοιές της.

Μη συμμόρφωση

Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με τη νομοθεσία, οι επιπτώσεις περιλαμβάνουν παρακράτηση φόρου ύψους 30% σε οποιεσδήποτε εισερχόμενες πληρωμές των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων που αφορούν εισοδήματα με προέλευση τις ΗΠΑ καθώς επίσης και το ενδεχόμενο να επηρεασθεί ακόμη και η φήμη του εμπλεκόμενου χρηματοπιστωτικού ιδρύματος.

Τέλος στις καλές εποχές

Εκ πρώτης όψεως φαίνεται ότι η χώρα μας καταβάλλει σημαντικές προσπάθειες για εφαρμογή της Συμφωνίας, αφού η αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών αποτελεί πλέον μείζον θέμα και προτεραιότητα των πλείστων κυβερνήσεων ανά το παγκόσμιο, με απώτερο σκοπό την πάταξη της φοροδιαφυγής. Η αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των διαφόρων χωρών αναφορικά με θέματα φορολογίας και φοροδιαφυγής φαίνεται να βρίσκεται και αναμένεται να παραμείνει στο προσκήνιο για τα επόμενα χρόνια.

Είναι προφανές ότι ο FATCA πρόκειται να επιφέρει σημαντικές αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας και διεκπεραίωσης των εργασιών, τόσο των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων όσων και των επαγγελματιών στον τομέα των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών. Παρά ταύτα, με το σωστό χειρισμό, κατάρτιση και εκσυγχρονισμό του συστήματος μας θα μπορούσε η Κύπρος να μετατρέψει τις υποχρεώσεις, που απορρέουν από τη Συμφωνία, σε ευκαιρίες, με σκοπό την τόνωση της επενδυτικής ροής μεταξύ των δύο χωρών και την αναβάθμισή της ως αξιόπιστο επιχειρηματικό κέντρο.