Τα καλοκαίρια της Λεμεσού σε εποχές κρίσης…
Από χρονογραφήματα του Γιώργου Ταλιαδώρου-Τέμπλαρ
Τα καλοκαιρινά βραδάκια της Λεμεσού ήταν -και παραμένουν πάντα- αισθησιακά, ερωτικά, ρομαντικά… Με την γλυκιές της ζέστες (υπερβολικές είναι αλήθεια καμιά φορά), που φέτος μας ήρθαν πρόωρα, η Λεμεσός το καλοκαίρι γίνεται ιδιαίτερα ερωτική πόλη.
Οι καλοκαιρινές της διασκεδάσεις μοναδικές και ξεχωριστές από κάθε άλλη πόλη, με τα στέκια βέβαια να αλλάζουν χώρο και αλλά τρόπο ανάλογα με τις δεκαετίες και τις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες. Σίγουρα όμως πάντα με τα δικά τους ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.
Τέτοιες καλοκαιρινές νύκτες ετοιμάζονταν να ζήσουν οι λεμεσιανοί και στις αρχές τις δεκαετίας του ’30 όπως μαρτυρεί το δημοσίευμα της λεμεσιανής εφημερίδας «Αλήθεια» που ακολουθεί.
Σε εποχές δύσκολες (όπως και το φετινό καλοκαίρι), από την οικονομική και πολιτική καταπίεση του άγγλου κατακτητή, από τις βαριές φορολογίες και τους ανελεύθερους νόμους που θα καταλήξουν στη λαϊκή αγανάκτηση και εξέγερση του Οκτώβρη του 1931 εναντίον των αποικιοκρατών, τη γνώστη ως τα «Οκτωβριανά» οι λεμεσιανοί διασκέδαζαν την φτώχεια του και τον πόνο τους!
Μέσα από τις γραμμές του χρονογραφήματος του λεμεσιανού δημοσιογράφου Γεωργίου Ταλιαδώρου-Τέμπλαρ πληροφορούμαστε πως: «Αρχισεν εις τα ξενύχτηκα κέντρα η τακτική ζωή και κίνησις των ξενύχτηδων. Ολοι οι σπάνιοι Λεμεσιανοί τύποι θ’ αρχίσουν να μαζεύωνται στου ιστορικού και γνωστοτάτου Σουλειμάνη, στου Μεμμέτη, στο Κιτ-Κατ και σε όλα εκείνα τα εύθυμα κέντρα και θα διαλύονται όταν αρχίζουν να βγαίνουν αι πρώτες αχτίνες του ήλιου.
Ο Σουλειμάνης αυτός κατήντησε τύπος παγκοσμίου φήμης. Ερχονται ξένοι και εξέχουσαι μάλιστα φυσιογνωμίες και ζητούν να επισκεφθούν το ιστορικό και απλό καφενεδάκι του. Δεν θα ξεχάσω το γεγονός που όταν η υπέροχος τραγωδός μας κυρία Μαρίκα Κοτοπούλη επεσκέφθη την πόλιν μας πρώτη εζήτησε να γνωρίση και επισκεφθή τον Σουλειμάνη και το καφενεδάκι του. Αφίνω τώρα τους αμέτρητους άλλους ξένους καλλιτεχνικούς τύπους που επέρασαν αλησμόνητες καλλιτεχνικές νύκτες.
Ακούστε τι θα έχουμε το καλοκαίρι μας. Δύο θερινούς κινηματογράφους, ένα οπερεττικόν ελληνικόν θίασον, έναν Τουρκικόν οπερεττικόν θίασον, δύο γκαρακιόζηδες, έναν θίασον ανδρικέλλων και μαργιονεττών. Θα λειτουργούν δε και περί τα 100 εξοχικά κέντρα, μεταξύ των οποίων θα ξεχωρίζουν ως πάντοτε το του Μ.Φούρναρη, τού Πελλόγιαννου και τα δύο του κομεσσαριάτου καφενεία.
Εις τού Φούρναρη θα παίζεται υπό των γνωστών χαρτοπαικτών και των δύο φύλων το απαραίτητο ραμί το οποίον εκεί επάνω με την δροσιάν του καφενείου και το κρύο του νερό θα παρατείνεται όπως και πέρυσι μέχρι των πρωινών ωρών.
Φίλη κυρία ραμίστρια πρώτης γραμμής μας έλεγεν μεθ’όρκου, αν και στους όρκους των γυναικών δεν πρέπει και πολύ πολύ να πιστεύωμεν, ότι πέρυσι διαρκούσης της θερινής περιόδου, έχασεν εις το καφενείον του Φούρναρη Λίρας Αγγλίας 84-19-4 ½ . Εννοείται πως αν θέλετε το πιστεύετε και σεις και εγώ που το πρωτάκουσα.
Η μικρή αποβάθρα παρά την οικίαν του κ. Χ. Στρίγκου γεμίζει κάθε απόγευμα από μαθητάς και μαθητρίας αι οποίαι εγκατέληψαν την μεγάλην αποβάθρα και περνούν εκεί… ωραία τας απογευματινάς των ώρας…Χωρίς να τους κοιτούν βέβηλα και ενοχλητικά μάτια…
Και έτσι τώρα η μεν μεγάλη αποβάθρα θα μένη για τους μεγάλους, η δε μικρά για τους μικρούς, που ξέρουν καλλίτερα να γλεντούν την ζωήν των…»
Να σημειώσουμε πως «του Σουλεϊμάνη, του Μεμμέτη και το Κιτ-Κατ» ήταν καφενεία στα Κεσσογλούδια και αργότερα στην ονομασθείσα ως Πλατεία Ηρώων. Τα «εξοχικά» κέντρα ήταν στην οδό Γλάδστωνος αφού τότε ο δρόμος αυτός ήταν εκτός πόλεως και… «εξοχικός», του μεν Φούρναρη, εκεί που σήμερα είναι το Συνεργατικό Ταμιευτήριο Λεμεσού και το καφενείο του Πελλόγιαννου, λίγο πιο πέρα στην απέναντι πλευρά εκεί που σήμερα είναι Συνεργατική Τράπεζα. Ο Πελλόγιαννος τύπος μποέμ παλληκαρά έδερνε … άμα χρειαζόταν και κατά προτίμηση άγγλους και τούρκους. Λίγα χρόνια μετά (1939) δημιούργησε το περιβόητο εξοχικό κέντρο «Ρομάντζο» στο Κομισαριάτο, στη σημερινή Λεοντίου του Α’. Στο Κομισαριάτο βρισκόταν τότε το καφενείο του Τζιώρτζη.
Η μικρή αποβάθρα «παρά την οικίαν του Χ.Στρίγκου» ήταν η γνωστότερη ως «αποβάθρα των Φράγκων».
Οι δύο θερινοί κινηματογράφοι που αναφέρει ο Τέμπλαρ ήταν ο κινηματογράφος Κυπριανού και ο κινηματογράφος «Παράδεισος» των αδελφών Γιορδαμλή.
Ένα άλλο δημοσίευμα-διαφήμιση της 9ης Αυγούστου 1930, διαφήμιζε ότι από την επόμενη στον κινηματογράφο Κυπριανού θα άρχιζε η προβολή της «υπερπαραγωγής του 1930 Χριστίνα με την ωραιότεραν και ενδοξοτέ- ραν καλλιτέχνιδα της οθόνης Ζανέτ Γκαίηνορ.» Παρόλο που η ταινία ήταν ομιλούσα οι λεμεσιανοί θα την έβλεπαν ως βουβή γιατί ομιλών κινηματογράφος στη Λεμεσό ήλθε δυο χρόνια μετά από τους αδελφούς Χρυσοχού που εντωμεταξύ νοίκιασαν τον κινηματογράφο του Κυπριανού ονομάζοντας τον «Πανόραμα». Και μια ακόμα μικρή λεπτομέρεια, η ταινία ήταν παραγωγή του 1929 και όχι του 1930 όπως διατείνεται η διαφήμιση.
Αυτά εν ολίγοις από τα πολλά «πράγματα και θαύματα» (και θεάματα) συνέβαιναν στη μικρή μα τόσο ερωτική μας Λεμεσό των αρχών της δεκαετίας του ’30.
