Τα «Κκεσουγλούδκια» της Λεμεσού
Η σημερινή Πλατεία Ηρώων
Τα «Κκεσουγλούδκια» είναι ένα σημείο αναφοράς της Λεμεσού που πάει να εξαφανιστεί από το κοινό λεξιλόγιο που χρησιμοποιούν οι νεώτεροι. Πολύ δύσκολα θα συναντήσεις να αναφέρεται σε σύγχρονες γραφές και σε προφορικές ακόμη αναφορές. Η περιοχή όπου γινόταν κάποτε χρήση αυτού του ονόματος, σήμερα ονομάζεται Πλατεία Ηρώων.
Μάλιστα για αρκετά χρόνια προηγουμένως, προτού καταλήξει στη σημερινή της μορφή και χρήση ήταν περίπου «ταμπού» το να αναφέρει κάποιος την Πλατεία Ηρώων αφού ήταν συνώνυμη η περιοχή, με τους οίκους ανοχής τα «Καμπαρέ» και μπαρ που λειτουργούσαν.
Η Πλατεία Ηρώων, όπως εμφανίζεται σήμερα, πέρασε από διάφορα στάδια. Σαν πλατεία διαμορφώθηκε το 1930, γκρεμίζοντας τις παλιές πλινθόκτιστες κατοικίες που υπήρχαν, επί δημαρχίας Αλέκου Ζήνωνος. Η πλατεία που δημιουργήθηκε περιελάμβανε σιντριβάνι στο κέντρο της και γύρω διάφορα δένδρα. Βορείως της πλατείας κτίστηκε το κινηματοθέατρο ΡΙΑΛΤΟ από τους αδελφούς Χρυσοχούς. Επίσης κτίστηκαν εστιατόρια, καφενεία, μουσικοχορευτικά κέντρα, όπως το ΚΙΤ-ΚΑΤ, τούρκικο λουτρό κ.λ.π. Σε νότιο δρόμο από τη πλατεία και πολύ κοντά απ’ αυτή κτίστηκε το κινηματοθέατρο ΓΙΟΡΔΑΜΛΗ. Τη μορφή που έχει σήμερα, όπως και το όνομα Πλατεία Ηρώων την πήρε το 1947-48, επί δημαρχίας Πλουτή Σέρβα, όπου σχεδιάστηκε και οικοδομήθηκε το μνημείο των ηρώων, με έμφαση στους αγώνες και ήρωες του 1940.
Επί τουρκοκρατίας, και προς το τέλος της, η Λεμεσός μόλις που έφθανε η κατοικημένη περιοχή στο νοτιοδυτικό άκρο της οδού Ανεξαρτησίας. Αυτή η οδός δεν υπήρχε τότε. Εκεί κοντά, βορείως της Αγίου Ανδρέου υπήρχαν κατοικίες, φθάνοντας στο ύψος της Αγίας Τριάδας. Βορείως της εκκλησίας εκτεινόταν μια μεγάλη χωράφα. Στα βορειοδυτικά της σημερινής οδού Ανεξαρτησίας και πάλιν δεν υπήρχαν κατοικίες μέχρι τη συνοικία Τζιαμούδας όπου κατοικείτο κυρίως από τούρκους.
Σ’ αυτή τη χρονική περίοδο, δηλαδή περίπου το 1860, έρχεται από τη Συρία ο τούρκος Κιοσέογλου, οικονομικά ευκατάστατος και αγοράζει τη χωράφα βορείως της εκκλησίας της Αγίας Τριάδας, εκεί όπου είναι η σημερινή «Πλατεία Ηρώων» και γύρω απ’ αυτήν. Σ’ αυτήν έκτισε τα σπίτια της οικογένειάς του δημιουργώντας μια μικρή τουρκογειτονιά. Απ’ αυτήν ήταν πολύ δύσκολο ή σχεδόν αδύνατο να περάσουν ελληνοκύπριοι. Ήταν ένα άβατο για τους Έλληνες η γειτονιά του Κιοσέογλου, μέχρι και ακόμη στις αρχές της αγγλικής κατοχής. Εάν τολμούσε κάποιος να περάσει απ’ εκεί γινόταν στόχος λιθοβολισμού και άλλων βιαιοπραγιών.
Όταν εγκαταστάθηκαν οι άγγλοι στην Κύπρο και μετά το 1900 άνοιξαν τα «σύνορα» της γειτονιάς του Κιοσέογλου και για τους ελληνοκύπριους. Κτίστηκαν καφενεία, εστιατόρια, κέντρα διασκέδασης, κάποια από τα οποία ενοικίαζαν και ελληνοκύπριοι. Δόθηκε μια νέα πνοή σ’ αυτή την απομονωμένη γειτονιά του Κιοσέογλου και ο κόσμος άρχισε να την επισκέπτεται. Το όνομα που δόθηκε στη γειτονιά ήταν αυτό του ιδιοκτήτη-δημιουργού της, του Κιοσέογλου. Από τότε ο κόσμος την αποκαλούσε «Κκεσσουγλούδκια» και οι κάτοικοι της «Κκεσόγληδες».
Στην περιοχή αυτή, αρχικά οι ελληνοκύπριοι ενοικίαζαν επαγγελματικά υποστατικά από τους διαδόχους τουρκοκύπριους του Κιοσέογλου, αργότερα όμως άρχισαν να αγοράζουν περιουσίες μετατρέποντας τα Κκεσσουγλούδκια από καθαρά τουρκοκυπριακή γειτονιά σε μικτή. Σιγά-σιγά όμως μέχρι και σήμερα έχει μετατραπεί σε ελληνοκυπριακή, εκτός πολύ ολίγων περιουσιών που παραμένουν στα χέρια κάποιων τουρκοκυπρίων. Κάποιος ελληνοκύπριος ιδιοκτήτης καφενείου, την τότε εποχή, αναρτούσε ελληνική σημαία και είναι γνωστή η επίθεση που δέχθηκε για την αφαίρεση της από ομάδα τουρκοκυπρίων στις συγκρούσεις του 1912 κατά τη διάρκεια του Κατακλυσμού.
Τα «Κκεσσουγλούδκια» περιουσιακά άρχιζαν νοτίως, πιο πάνω από την εκκλησία της Αγίας Τριάδας, δυτικά έφθαναν μέχρι και την Ανεξαρτησίας, βορείως σχεδόν μέχρι και την οδό Γλάδστωνος, και ανατολικά μέχρι και την οδό Καποδιστρίου. Μέχρι και τελευταία είχαν οι τουρκοκύπριοι κατάστημα επί της οδού Ανεξαρτησίας, αλλά επίσης διατηρούν ακόμη δικά τους υποστατικά γύρω από τη πλατεία.
Μουσικοχορευτικά κέντρα, καμπαρέ, καφενεία, εστιατόρια, μικρά ξενοδοχεία, κινηματογράφο, θέατρα, οίκους ανοχής, λουτρά, χαρτοπαικτικές λέσχες, αλλά και το πράσινο περιβάλλον, ήσαν όλα αυτά που συνέθεταν τη ζωή της πλατείας των Κκεσσουγλουδκιών ή της Πλατείας Ηρώων. Σ’ αυτά τα κέντρα, σύχναζαν ξενύχτηδες γλεντζέδες της εποχής, όπως ο Γ. Φασουλιώτης, Χριστιανός Ρωσίδης, Γιώργος Βουτουρίδης, Γλαύκος Αλιθέρσης, και άλλοι. Αρκετούς πελάτες κέρδιζε το εστιατόριο του Σουλεϊμάνη με τα πολύ ωραία σουβλάκια. Αρκετοί ελλαδίτες καλλιτέχνες όπως η Μαρίκα Κοτοπούλη, που έρχοντο στη Λεμεσό για παραστάσεις σύχναζαν στα εστιατόρια των Κκεσσουγλουδκιών, ιδίως στο εστιατόριο του Σουλεϊμάνη, και του Καπαρτή. Επίσης αρκετοί κύπριοι σύχναζαν στα κέντρα της πλατείας, όπως στα μουσικοχορευτικά (Καμπαρέ), μάλιστα δε μετά συζύγων.
Πολύ πρόσφατα επ’ ευκαιρίας του ετήσιου συμποσίου Προφορικής Ιστορίας της Λεμεσού που οργανώνει το Παττίχειο Μουσείο Αρχείο και Κέντρο Μελετών του Δήμου Λεμεσού, βρέθηκε σ’ αυτό σαν ομιλητής ο απόγονος των Κιοσέογλου, Γκιουζέλ Κιοσέογλου γεννημένος το 1938 στα Κκεσσουγλούδκια.
