Τι είναι η κιρσοκήλη;

Ως κιρσοκήλη χαρακτηρίζεται η ελικοειδής διόγκωση των σπερματικών φλεβών. Περιγράφηκε για πρώτη φορά τον 16ο αιώνα από τον Αμβρόσιο Παρέ, ένα Γάλλο χειρουργό της Αναγέννησης. Στα τέλη του 19ου αιώνα ένας άλλος χειρουργός, Βρετανός αυτή τη φορά, ο Μπαρφιλντ, ανακάλυψε τη συσχέτιση της κιρσοκήλης με την υπογονιμότητα στον άνδρα.

Εμφανίζεται στους εφήβους και στους νεαρούς άνδρες σε ποσοστό 15%. Βέβαια όταν υπάρχει πρόβλημα γονιμότητας του ζευγαριού τότε το ποσοστό αυτό μπορεί να φτάσει και το 80%.

Εμφανίζεται κατά κύριο λόγο στην αριστερή πλευρά (90%), ενώ μπορεί να παρατηρηθεί αμφοτερόπλευρα σε ποσοστό 10%. Ανάλογα με το μέγεθός της διακρίνεται σε 1ου, 2ου ή 3ου βαθμού. Η πρώτου βαθμού δεν ψηλαφάται όταν ο ασθενής είναι ήρεμος, παρά μόνο όταν αυξήσει σταθερά την ενδοκοιλιακή του πίεση (δοκιμασία Valsava). Η δευτέρου βαθμού ψηλαφάται από τον ασθενή, ενώ η τρίτου είναι ορατή δια του οφθαλμού. Τέλος, υπάρχει και η υποκλινική μορφή της κιρσοκήλης που διαπιστώνεται μόνο υπερηχογραφικά.

Η κιρσοκήλη προκαλείται από την παλινδρόμηση του φλεβικού αίματος πίσω στον όρχι. Αυτό συμβαίνει λόγω ανεπάρκειας του βαλβιδικού μηχανισμού των σπερματικών φλεβών, με αποτέλεσμα την αύξηση της πίεσης του αίματος εντός αυτών και την επακόλουθη διάτασή τους. Οι σπερματικές φλέβες δηλαδή διογκώνονται, μεγαλώνουν και αποκτούν ελικοειδή πορεία κάτω από την αυξανόμενη πίεση του αίματος που κυκλοφορεί μέσα σε αυτές. Η ύπαρξη της κιρσοκήλης μπορεί να είναι επιβλαβής για την ανάπτυξη και τη λειτουργικότητα του όρχι. Είναι γνωστό ότι ο όρχις που έχει την κιρσοκήλη είναι μικρότερος σε μέγεθος σε σχέση με το φυσιολογικό. Αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές στην εφηβεία, όπου οι μεταβολές στο μέγεθος των όρχεων είναι ραγδαίες. Το 53% και 73% των ασθενών που πάσχουν από κιρσοκήλη 2ου και 3ου βαθμού αντίστοιχα θα έχουν μικρότερο τον πάσχοντα όρχι σε σχέση με το φυσιολογικό ετρόπλευρο όρχι. Αυτό βέβαια δεν αποτελεί μόνιμη βλάβη, καθώς η διαταραχή αυτή στην ανάπτυξη του όρχι μπορεί να βελτιωθεί μετά από επιτυχή επέμβαση για τη διόρθωση της κιρσοκήλης.

Ο όρχις επιτελεί δύο βασικές λειτουργίες, τη σπερματογένεση και την παραγωγή τεστοστερόνης. Και οι δύο επηρεάζονται από την κιρσοκήλη, με πιο έκδηλη την επίδραση στη σπερματογένεση. Η σπερματογένεση επηρεάζεται από την αύξηση της θερμοκρασίας του οσχέου που προκαλεί η κιρσοκήλη λόγω της διόγκωσης των σπερματικών φλεβών και της στάσης ή και της παλινδρόμησης του αίματος εντός αυτών, η οποία οδηγεί σε μεταβολικές και λειτουργικές διαταραχές στον όρχι σε κυτταρικό επίπεδο. Επιπλέον το οξειδωτικό στρες που υφίσταται ο όρχις που πάσχει από κιρσοκήλη επηρεάζει τόσο την κινητικότητα και τη βιωσιμότητα του σπέρματος όσο και τη μορφολογία του. Οι διαταραχές που παρατηρούνται αφορούν σε χαμηλό αριθμό σπερματοζωαρίων (ολισπερμία), χαμηλή κινητικότητα (ασθενοσπερμία) ή διαταραχή της μορφολογίας (τερατοσπερμία). Οι διαταραχές αυτές μπορεί να εμφανίζονται μεμονωμένα ή σε συνδυασμό (ολιγοασθενοτερατοσπερμία - OAT syndrome).

Η κιρσοκήλη είναι στην πλειονότητα των περιπτώσεων ασυμπτωματική. Οι περισσότεροι ασθενείς επισκέπτονται το γιατρό για μια ανώδυνη διόγκωση στο όσχεο, ψηλαφητή ή ορατή δια του οφθαλμού. Λίγες φορές μπορεί να υπάρχει αίσθημα βάρους ή πόνος. Η κλινική εξέταση και μόνο τις περισσότερες φορές αρκεί για να τεθεί η διάγνωση. Με το υπερηχογράφημα και το doppler του οσχέου μπορούμε να διαγνώσουμε υποκλινικές μορφές κιρσοκήλης. Ένα σπερμοδιάγραμμα είναι χρήσιμο για να δούμε το βαθμό στον οποίο έχει επηρεασθεί η σπερματογένεση. Βέβαια ένα φυσιολογικό αποτέλεσμα δεν αποκλείει μελλοντικά διαταραχή της σπερματογένεσης καθώς η επίδραση της κιρσοκήλης είναι αθροιστική στο χρόνο.

Η θεραπεία της κιρσοκήλης είναι χειρουργική. Με μια μικρή τομή δίπλα από το πέος παρασκευάζονται και απολινώνονται οι διογκωμένες σπερματικές φλέβες. Καταργείται έτσι η παλινδρόμηση του φλεβικού αίματος και βελτιώνονται οι λειτουργικές συνθήκες στον πάσχοντα όρχι. Μετά την επέμβαση ο όρχις αναμένεται να επανακτήσει το φυσιολογικό του μέγεθος, το σπέρμα βελτιώνεται και έχουμε αύξηση της πιθανότητας φυσιολογικής σύλληψης.

*Δρ Θάνος Ε. Ασκητής Νευρολόγος – Ψυχίατρος Διδάκτωρ Ψυχιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών Πρόεδρος Ιατρικού Κέντρου Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας

*Δρ Ιωάννης Παπαϊωάννου Χειρουργός Ουρολόγος – Ανδρολόγος Συνεργάτης Ιατρικού Κέντρου Σεξουαλικής Υγείας

Δωρεάν Συμβουλευτική Γραμμή Σεξουαλικής Υγείας
Δευτέρα-Παρασκευή 12.00-16.00
Τηλέφωνο 77.77.28.77

Ιατρικό Κέντρο Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας Θάνου Ασκητή
Αθαλάσσας 62, 1ος όροφος
Στρόβολος, Λευκωσία
Τηλ.: 22459555, 22459556
Fax: 22777197
www.askitis-cy.com

Βρείτε μας και στο Facebook www.facebook.com/thanos.kyprou
(Θάνος Ασκητής, Ιατρικό Κέντρο Σεξουαλικής Υγείας)