«Πάμε σε διαμεσολάβηση!» Τώρα μπορούμε να λύσουμε μόνοι μας τις διαφορές μας

Μια φθηνότερη οδός επίλυσης διαφορών συγκριτικά με τα δικαστήρια

Μια γρήγορη ματιά στα πινάκια με τις υποθέσεις που εκκρεμούν προς εκδίκαση είναι δυνατό να πείσει και τον πιο αποφασισμένο μελλοντικό διάδικο ότι ίσως η δικαστική οδός να μην είναι το καλύτερο μέσω για την επίλυση των αστικών ή εμπορικών διαφορών του.

Με το φόρτο εργασίας των Κυπριακών Δικαστηρίων σήμερα, μια αγωγή από την έγερση μέχρι και την τελική εκδίκαση της, χρειάζεται γύρω στα 5 χρόνια.

Είναι γι’ αυτό το λόγο που τρόποι επίλυσης διαφορών έξω από τις Δικαστικές αίθουσες γίνονται ολοένα και πιο επιθυμητοί. Ο θεσμός της διαμεσολάβησης σκοπό έχει τη γρήγορη και αποτελεσματική επίλυση διαφορών, δίνοντας στους διαδίκους την ευχέρεια να γίνουν οι ίδιοι δικαστές της υπόθεσής τους και να προτείνουν λύσεις οι οποίες δεν θα τους ήταν διαθέσιμες στη βάση της παραδοσιακής δικαστικής οδού, και όλα αυτά επιτρέποντας την ομαλή συμβίωση των μερών μετά την επίλυση της διαφοράς τους.

Τι είναι λοιπόν η διαμεσολάβηση; Προσομοιάζει με το εξής σενάριο: δύο παιδιά στο σχολείο καυγαδίζουν και καταλήγουν στο γραφείο του διευθυντή. Ακολούθως του αρχικού ξεσπάσματος ο διευθυντής καλεί το κάθε ένα από τα παιδιά ξεχωριστά στο γραφείο του για να ακούσει τη δική του εκδοχή της ιστορίας. Στο τέλος, τους καλεί ξανά μαζί και τους προκαλεί να δουν τι έκαναν λάθος και πως μπορούν να επιλύσουν το πρόβλημά τους. Έτσι και η διαμεσολάβηση. Τα μέρη εισέρχονται στη διαδικασία εθελοντικά με κοινό απώτερο στόχο να επιλύσουν τη μεταξύ τους διαφορά.

Ο διαμεσολαβητής είναι ένα άτομο ανεξάρτητο το οποίο διορίζεται από κοινού από τα μέρη. Δεν έχει το ρόλο δικαστή, δεν επιβάλλει ποινές ούτε και θα εκδώσει απόφαση. Ο μοναδικός του ρόλος είναι να βοηθήσει τα μέρη να καταλήξουν σε κάποιο συμβιβασμό με τον οποίο όλοι οι εμπλεκόμενοι να παραμείνουν ευχαριστημένοι. Αντίθετα με τη δικαστική διαδικασία, όπου το δικαστήριο στην απόφασή του περιορίζεται στα δικόγραφα και τις αιτούμενες θεραπείες, στη διαμεσολάβηση τα μέρη έχουν απόλυτη ελευθερία να επιλέξουν οποιαδήποτε διευθέτηση ικανοποιεί τις ανάγκες τους. Στο τέλος της διαδικασίας, ο επιτευχθείς συμβιβασμός καταγράφεται υπό μορφή γραπτής συμφωνίας ή όπου υπάρχει ήδη δικαστική διαδικασία, μπορεί και να εγγραφεί ως δικαστική απόφαση. Παραβίαση της εν λόγω συμφωνίας δίνει στο αθώο μέρος το δικαίωμα έγερσης αγωγής για παραβίαση σύμβασης ή τη λήψη μέτρων για την εκτέλεση της απόφασης.

Σε χώρες του εξωτερικού ο θεσμός της διαμεσολάβησης έχει καθιερωθεί ως ο καλύτερος τρόπος επίλυσης διαφορών και έχει θεσμοθετηθεί ως το πρώτο βήμα για την επίλυση τους, πριν ακόμη αυτές φτάσουν στα Δικαστήρια. Συγκεκριμένα σε χώρες όπως η Πορτογαλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, τα Δικαστήρια έχουν την διακριτική ευχέρεια να επιβάλουν έξοδα στο μέρος το οποίο δίχως εύλογη αιτία αρνείται να περάσει από τη διαμεσολάβηση πριν από τη δικαστική διαδικασία. Στατιστικά, στις Ηνωμένες Πολιτείες οι οποίες αποτελούν τον πρωτοπόρο στο θεσμό αυτό, έχουν καταδείξει ότι 85% των διαφορών που οδηγούνται σε διαμεσολάβηση επιλύονται οριστικά.

Η διαμεσολάβηση μπορεί να εφαρμοστεί σε πολλά σενάρια. Μπορεί να αφορά διαφορές αστικού ή εμπορικού χαρακτήρα, κτηματικές διαφορές, ακόμη και θέματα οικογενειακού δικαίου. Αξίζει να αναρωτηθεί κανείς αν μια δικαστική διαμάχη 5 ετών για την παράνομη επέκταση της περίφραξης ενός ιδιοκτήτη στο οικόπεδο του γείτονα, αξίζει τον σχετικό κόπο, τα έξοδα, το χρόνο και την πικρία, ειδικότερα δεδομένου του ότι τα άτομα αυτά καλούνται να συνεχίζουν να συμβιώνουν καθημερινά. Ή αν μια πολύχρονη αίτηση διαζυγίου αναφορικά με την κηδεμονία ή τις ώρες τις οποίες ο ένας εκ των πρώην συζύγων θα περνά με τα παιδιά και η δραματική εμπειρία του παιδιού στην δικαστική αίθουσα όπου καλείται να επιλέξει μεταξύ των γονιών του έχει πιο πολλή αξία από την διευθέτηση των θεμάτων αυτών με ήπιο τρόπο σε ένα περιβάλλον που ενθαρρύνει το διάλογο. Η διαμεσολάβηση προσκαλεί και προκαλεί τα μέρη σε μια «ειρηνική» επίλυση της διαφοράς τους η οποία επιτρέπει την υγιή συμβίωση των μερών με το τέλος της.

Τι έχει να προσφέρει η διαμεσολάβηση εν ολίγοις; Η διαμεσολάβηση είναι μια φθηνότερη οδός επίλυσης διαφορών συγκριτικά με τα δικαστήρια ή άλλα αντιπαραθετικά συστήματα. Είναι γρηγορότερη από την συμβατική δικαστική διαδικασία και επιτρέπει την ταχύτερη επίλυση των θεμάτων και ταχεία διευθέτηση τους. Οι συμφωνίες μπορούν να προσαρμοστούν στις ανάγκες των διαδίκων παρέχοντας στα μέρη την ευχέρεια να εισέρχονται σε αυτές διευθετώντας τόσο νομικά όσο και μη νομικά θέματα μεταξύ τους.

Η αλλαγή της νοοτροπίας των πολιτών, του Δικηγορικού και του Δικαστικού σώματος αλλά και των νομοθετών ώστε να δοθεί περισσότερη έμφαση στα οφέλη που έχει να προσφέρει η διαμεσολάβηση, θα είναι σίγουρα το αποτέλεσμα μιας μακράς διαδικασίας. Αρκεί όμως να υπάρξει η πραγματική θέληση από όλους τους φορείς για την αποσυμφόρηση των Δικαστηρίων με απώτερο σκοπό την αποτελεσματικότερη απονομή της δικαιοσύνης μέσω μιας καλά δοκιμασμένης μεθόδου.